Fizik Nedir? (Bölüm 11)

Antik Çağdan Kopernick-Kepler-Galileo üçlüsüne kadar olan Fizik-8

Hindistan ve Çin’de de tıpkı Ortadoğu ve Batı uygarlığında olduğu gibi Fizikle ilgili önemli gelişmeler olmuştur. Fakat yazılı kaynak açısından problem olduğu için günümüze bunlardan pek azı ulaşabilmiştir. Hintli bir filozof ve simyacı olan Kanada kimi kaynaklara göre MÖ 2. yy.’da kimi kaynaklara göre ise daha da önce MÖ 6. yy.’da atom ve atomculuk düşüncesini ortaya atmıştır. Daha öncesinde söylediğimiz gibi bu düşünce Batı’da Democritus zamanında yani MÖ 5. yy.’da ortaya atılmıştır.

Milattan önce 4 ve 5. yy.’da yaşadığı tahmin edilen ve Budizm’in kurucusu Gautama Buddha ile hemen hemen aynı dönemde yaşamış olan Pakudha Kaccayanna yeryüzünden yedi maddenin olduğunu ve her şeyin bunlardan oluştuğunu öne sürmüştür. Bu maddeler sırasıyla dünya-madde (veya toprak madde), sıvı-madde, ateş- madde, rüzgar-madde, zevk, acı ve son olarak da ruhtur. Bu maddeler yapılmamıştır, yaratılmamıştır ve yeryüzünde bulunmaktadır. Kaccayanna bu düşüncesine atomculuk adını vermiştir. Hint dilinde en küçük parça (yani atom) parmanu olarak isimlendirilmiştir.

MS 6. yy.’da yaşamış olan tümdengelimli Budizm felsefesinin kurucularından biri olan Dignaga (480-540) ve 7. yy.’da yaşayan ve Hint mantığının kurucularından kabul edilen Budist Dharmakirti atomu tıpkı Aristoteles gibi nokta (boyutsuz) zaman ve mekana göre değişmeyen enerji formunda bir yapı olarak kabul etmiştir. Yeryüzündeki varlıklar için Budist atomculuğu tıpkı Empedocles ve Aristoteles gibi dört temel öğe kavramına dayanmaktadır. Lakin, Kaccayanna’nın da teorisinde görüldüğü gibi Budizm teorisindeki görülemeyecek kadar çok küçük ve bölünemez olan atom biraz daha felsefi ve soyut anlamlar da taşıyordu.

MS 476-550 yılları arasında yaşayan ve modern Hint matematik ve astronomisi ile Aryabhatiya ekolunun kurcusu olan Aryabhata gibi Nilakantha Somayaji de (1444-1544) yarı Güneş merkezli evren modelini benimsemiştir. Somayaji tıpkı Antik Yunan filozofları gibi polimat bir bilim adamıdır. Somayaji’nin dahil olduğu Kerela astonomi okulunun inancına göre Dünya hariç tüm gezegenler (Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter ve Satürn) Güneş etrafında dönerken bütün bu sistem Dünya etrafında dönmektedir. Yarı Güneş merkezli sistem olarak da adlandırılan bu sistem daha sonra Tycho Brahe tarafından da savunulacak ve Tychonic sistem olarak isimlendirilecektir.

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail

Comments are closed.